ויקטור מהרהר על הדת היהודית 1970-10-20

תרגום: נאוה ליטבק, בעריכתי

וולוול היקר!

העובדה שאנו כותבים זה לזה לעתים כל כך רחוקות ובין מכתב אחד לשני עוברים חודשים מוכיח שנעשינו פחות ניידים, או אם לומר בצורה ברורה יותר הזדקנו.

אך העובדה שבכל זאת אנחנו כותבים מוכיחה שהנעורים שלנו יקרים לנו למרות האלילים המתים (אולי טוב שהם מתו). אתה כותב שאני בטח שכחתי את השבת ומנהגים וחגים אחרים, אז יש לך טעות. אני כותב לך את המכתב ביום השני של ראש השנה, שמעתי תקיעת שופר ולא שכחתי.

אף פעם לא הערכנו מספיק את השפעתם של השבת, החגים ואמונה בכלל. זה היה המֶלֶט היעיל ביותר שאיחד את היהודים בכל המקרים ובכל התנאים כשכל הרכיבים האחרים לא החזיקו מעמד והתפרקו תחת לחץ כזה או אחר. ייתכן שאיני כותב מספיק ברור או שאתה חושב שאיני צודק אך אני משוכנע לגמרי שזה כך. אך אתה יכול להאמין לי שראיתי הרבה, הרהרתי הרבה ועברתי הרבה. במה שקשור למותם של אלילים, כמו שאמר א. פראנס, הם צמאים וטוב שהם מתים.

בימים האחרונים אני בחופשה. ביליתי בחופשה ביחד עם אשתי בבית הבראה מחוץ למוסקבה. בית ההבראה הזה נחשב לאחד מהטובים מחוץ למוסקבה, אך באופן כללי הם כולם דומים זה לזה. חתרתי קצת בסירה, הלכתי קצת ליער לאסוף פטריות, טיילתי הרבה, שיחקתי הרבה בקלפים ובשחמט ובערב הלכתי לקולנוע. זמן החופשה גמיש, אך אפילו בזמן החופשה אינני יכול להוציא מהראש את דאגות היום יום. זה כבר תלוי באישיות. בחרתי לצאת לחופשה ביולי אך בסוף יוני שברה אשתי רגל. היא היתה חודש בגבס. עכשיו, תודה לאל, הכל בסדר, פחות או יותר. חוץ מזה בחיי הפרטיים אין שינויים גדולים. למרבה הצער יש לי ספק אם אנחנו נתראה מתישהו. הייתי רוצה מאד לשוחח ואולי לשוטט ברחובות ווילנה, למרות שהכל השתנה שם ואין להכיר.

נו, אני חושב שפטפטתי מספיק. מוטב שנעשה מאמץ לכתוב לעיתים קרובות יותר.

תהיה בריא ותמסור דרישת שלום חמה לרבקה, לילדיך, לנכדים ולכל חברינו ומכרינו.

אני מנשק אותך

ויקטור.

מקור

טײַערער וועלוול!
דאׇס וואׇס מיר שרײַבן איינער דעם אַנדערן אַזוי זעלטן,
פֿון איינעם ביזן צווײטן בריוו גייען אַוועק חדשים
דערווײַזט אַז מיר זײַנען געוואׇרן ווייניגער1 באַוועגליך2, קלאׇרער
געזאׇגט אַז מיר זײַנען געעלטערט.
נאׇר דאׇס וואׇס פֿונדעסטוועגן שרײַבן מיר, באַווײַזט ווי
טײַער עס איז אונז3 אונזער יוגנט, ניט קוקנדיק אויף
די געשטאׇרבענע געטער. (עפֿשר4 איז גוט אַז זיי זײַנען
געשטאׇרבן).
דו שרײַבסט אַז איך האׇב שוין וואַרשײַנלעך פֿאַרגעסן
פֿון שבת. און אַנדערע ייִדישע מנהגים און יומטובים.
האׇסט דו אַ טאׇעס5. איך שרײַב דיר דעם בריוו
דעם צווייטן טאׇג רוש השנה6 און האׇב געהערט שופֿר
בלאׇזן און איך האׇב ניט פֿאַרגעסן.
מיר האׇבן קיין מאׇל ניט גענוג אׇפּגעשאַצט די ווירקונג
פֿון שבת, יום-טוב און בכלל פֿון דער אמונה. דאׇס
איז געווען דער ווירקזאַמסטער צעמענט וואׇס האׇט
פֿאַרייניקט7 די ייִדן אין אַלע פֿאַלן און בײַ אַלע באַדינגונגען
ווען אַלע אַנדערע פֿאַקטאׇרן האׇבן ניט אויסגעהאַלטן און
צעפֿאַלן זיך אונטער דעם אׇדער יענעם דרוק.
מעגליך8 אַז איך שרײַב ניט גענוג דײַטלעך אׇדער דו מיינסט
אַז איך בין ניט גערעכט נאׇר איך בין טיף איבערצײַגט9
אַז אַזוי איז עס. נאׇר מעגסט מיר גלייבן אַז איך האׇב אַ סך
געזען, אַ סך איבערגעטראַכט און אַ סך איבערגעלעבט.
וואׇס שײַך געטער וועלכע שטאַרבן, איז ווי עס האׇט געזאׇגט א. פֿראַנס
זײַנען זיי דורשטיק און זיי שטאַרבן צום גוטן.
איך בין די לעצטע פּאׇר טעג אין אורלויב. דעם אורלויב
האׇב איך פֿאַרבראַכט צוזאַמען מיט מײַן פֿרוי אין אַן
אׇפּרו-הויז אונטער מאׇסקווע. דער אׇפּרו-הויז רעכנט זיך פֿאַר
איינעם פֿון די בעסטע אונטער מאׇסקווע נאׇר בכלל זײַנען
זיי אַלע זייער ענליך10 איינער אויפֿן אַנדערן. איך האׇב אַ ביסל
גערודערט אין אַ שיפֿל, אַ ביסל געגאַנגען אין וואַלד געקליבן
שוועמלעך, אַ סך שפּאַצירט, אַ ביסל געשפּילט אין קאׇרטן
שאַכמאַטן אין אׇוונט קינאׇ. די אׇפּרוצײַט איז פֿאַרבײַגיק.
נאׇר אַפֿילע11 אין דער אׇפּרו צײַט קען מען ניט אַרויסשלאׇגן
פֿון קאׇפּ די טאׇג-טעגליכע דײַגעס12. דאׇס איז שוין
אַ סך אׇפּהענגיק פֿון כאַראַקטער.
איך האׇב זיך געקליבן גיין אין אורלויב אין יולי
נאׇר סוף יוני האׇט מײַן פֿרוי צעבראׇכן אַ פֿוס. אַ חודש
איז זי געווען אין גיפּס. איצט איז דאַנקען גאׇט שוין אַלץ
מער ווייניקער אין אׇרדנונג. אַזוי איז מײַן פּריוואַט לעבן
אׇן גרויסע ענדערונגען.
צום גרויס באַדויערן צווײַפֿל איך צי מיר וועלן זיך
ווען ניט איז זען. עס וואׇלט זיך זייער געוואׇלט דורכשמועסן
און עפֿשער דורכשפּאַצירן איבער די ווילנער גאַסן
כאׇטש דאׇרט איז אַלץ געענדערט, ניט צו דערקענען.
נו, איך מיין גענוג געפּלאַפּלט. מיר וועלן זיך בעסער
באַמיִען שרײַבן עפֿטער.

זײַ געזונט און גיב איבער אַ הערצליכן13 גרוס
רבקהן, דײַנע קינדער, אייניקלעך און אַלע אונזערע
פֿרײַנט און באַקאַנטע.
איך קוש דיר וויקטאׇר.